Trong đại dịch, có một bộ phận lực lượng lao động không có các đặc quyền thiết yếu. Họ là những công nhân “cốt cán”, “tiền tuyến” hay “chủ chốt” – những người thường phải tiếp xúc gần với nhau mà không có các biện pháp bảo hộ cần thiết. Nhiều người trong số họ đã chết.
Cách mô tả một công nhân là “chủ chốt” tùy theo ý hiểu của mỗi người. Nhóm này thường bao gồm những công việc cần thiết để đáp ứng nhu cầu cơ bản của mọi người – liên quan đến lương thực, sưởi ấm và vận chuyển, không gồm việc chăm sóc sức khỏe. Hầu hết các công việc như vậy đều không thể được thực hiện tại nhà.
Lao động thiết yếu có nhiều khả năng là người dân tộc thiểu số. Họ thường bị trả lương rất thấp. Viện Nghiên cứu Tài khóa (ifs), một tổ chức nghiên cứu, tính toán rằng những lao động chủ chốt trung bình ở Anh kiếm được ít hơn 8% so với lao động ở những nơi khác.
Đại dịch xảy ra một lần nữa lại nhắc nhở về tầm quan trọng của lao động chủ chốt, rằng nếu không có họ, xã hội sẽ ngừng hoạt động. Trong giai đoạn đầu của đại dịch, những người dân nước Anh đã đứng trước cửa mỗi tuần một lần nhằm tán thưởng các “anh hùng”.
Tuy nhiên, như Camilla De Camargo và Lilith Whiley, hai nhà xã hội học, đã lập luận trong một bài báo, cho rằng việc trao cho những người lao động thiết yếu “một địa vị và giá trị gần như thần thoại” chỉ nhằm che khuất những đau khổ mà họ đang phải chịu đựng.
Phải ra đường đi làm trong thời kỳ đại dịch là một trải nghiệm khủng khiếp. Theo một nghiên cứu ở Anh, những công nhân tuyến đầu đã có “ước tính tỷ lệ trầm cảm, lo âu và hậu chấn tâm lý cao hơn đáng kể”.
Một phần khó khăn mà những người lao động này gặp phải là việc họ không thể lên tiếng cho chính những bất bình mà mình gặp phải. Các văn phòng chính phải đóng cửa và nhiều người không có quyền tiếp cận vào các kênh liên lạc nội bộ, chẳng hạn như tài khoản email công ty.
Hầu hết các lao động thiết yếu đều có rất ít khả năng thương lượng, vì vậy ngay cả khi cảm thấy bất an, họ cũng chẳng thể làm được gì nhiều hơn. Một người chuyển phát nhanh ở Anh báo cáo rằng công ty của ông không cung cấp thiết bị bảo hộ cá nhân, khiến nhiều người lái xe không được bảo vệ an toàn.
Các đồng nghiệp của ông mà phàn nàn về việc khách hàng không tôn trọng các hình thức phòng chống Covid đã bị sa thải. Các chính phủ chậm trễ trong việc xử lý những người sử dụng lao động một cách không an toàn, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp đóng gói và lưu trữ hàng hóa.
Sự bất cân xứng về quyền lực ở một số nơi lớn hơn những nơi khác. Một nghiên cứu ở Toronto cho thấy tỷ lệ tử vong do Covid-19 ở khu vực lân cận với nhiều lao động thiết yếu nhất cao hơn gấp đôi so với ở khu vực có ít lao động thiết yếu nhất.
Một nghiên cứu ở California cho thấy rằng những người trong độ tuổi lao động có tỷ lệ tử vong tăng 22% từ tháng 3 đến tháng 10 năm 2020. Nhưng những người làm bánh chứng kiến tỷ lệ tử vong tăng 50% và trưởng bếp là 60%. Nhưng nghịch cảnh vẫn luôn tồn tại: Một nhóm người an toàn trong nhà, nhưng một nhóm khác vẫn buộc phải đi đến những nơi có thể giết chết họ.
Thành Đạt